Tescilli Yapılar İçin Devlet Yardımları Nelerdir? I 2025 Rehberi

Tarihi ve kültürel mirasımızın korunması, yalnızca toplumsal bir sorumluluk değil, aynı zamanda devlet destekleriyle güçlendirilen bir süreçtir. Bu doğrultuda, tescilli yapılar için hibe, teşvik ve vergi avantajları ve bu yardımlar, yapıların özgünlüğünü koruyarak gelecek kuşaklara aktarılmasını hedeflemektedir. Peki tescilli yapı nedir ve hangi desteklerden faydalanılabilir? İşte detaylar…

Tescilli Yapı Nedir? Hangi Yapılar Bu Kapsama Girer?

Tescilli yapı, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak kabul edilmiş yapılardır. Bu kapsamda;

• Camiler,
  
  
• Kiliseler,
  
  
• Hanlar ve hamamlar,
  
  
• Kervansaraylar,
  
  
• Köprüler,
  
  
• Sivil mimari örnekleri olan konutlar,
  
  
• Tarihi okullar ve resmi binalar gibi yapılar bu kapsama girer.
  
  

Tescil işlemi, Kültür Varlıkları Koruma Kurulu tarafından yapılan değerlendirme sonucu resmiyet kazanır ve yapıya özel bir koruma statüsü tanınır.

Devlet Tarafından Sunulan Yardımların Hukuki Dayanağı (2863 Sayılı Kanun)

Devlet tarafından sunulan yardımların hukuki zemini, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle belirlenmiştir. Özellikle kanunun 12. maddesi, tescilli yapı sahiplerine sağlanacak yardımların türü, miktarı ve başvuru usullerini tanımlar.

Bu kapsamda, özel mülkiyete ait tescilli taşınmaz kültür varlıklarının korunması amacıyla proje ve uygulama yardımları yapılabilir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Verilen Maddi Yardımlar

Kültür ve Turizm Bakanlığı, her yıl belirli bir bütçeyi tescilli yapıların korunması amacıyla ayırır. Bu yardımlar karşılıksız (hibe) olup şunları kapsar:

• Proje yardımı,
  
  
• Uygulama yardımı,
  
  
• Restorasyon sonrası denetim ve danışmanlık hizmetleri desteklerini kapsar.

Öncelik, yapının tarihi/mimari önemi ve aciliyet durumuna göre belirlenir.

Proje Yardımı: Rölöve, Restitüsyon ve Restorasyon Projeleri İçin Destekler

Proje yardımı, tescilli yapının mevcut durumunun belgelenmesi ve restorasyon öncesi teknik çalışmaların tamamlanması amacıyla sağlanır. Destek kapsamında;

• Rölöve projesi (mevcut durumu belgeleyen çizimler),
  
  
• Restitüsyon projesi (orijinal hâline ilişkin tahmini çizimler),
  
  
• Restorasyon projesi (onarıma yönelik mühendislik ve mimari çözümler) için destek sağlanır.
  
  

Proje yardımı başvuruları genellikle her yılın ilk çeyreğinde açılır ve değerlendirme süreci ortalama 2-4 ay sürer.

Uygulama Yardımı: Restorasyon Uygulamaları İçin Hibe ve Katkılar

Onaylı projelerin ardından restorasyon uygulamaları için uygulama yardımı alınabilir. Bu kapsamda:

• Duvar, çatı, döşeme onarımı,
  
  
• Yapısal güçlendirme,
  
  
• Malzeme değişimi,
  
  
• Nem yalıtımı ve cephe düzenlemeleri gibi uygulamalar desteklenir.
  
  

Uygulama yardımları, belirlenen üst sınırlar çerçevesinde yapılmakta olup, %70’e kadar hibe desteği verilebilmektedir.

Başvuru Süreci: Gerekli Belgeler, Şartlar ve Değerlendirme Kriterleri

Devlet yardımlarından faydalanmak için başvuru süreci şu adımlarla ilerler:

1. Koruma Kurulu tarafından onaylı tescil belgesi,
   
   
2. Tapu fotokopisi ve mülkiyet bilgileri,
   
   
3. Rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri (veya bu projelerin hazırlığı için talep),
   
   
4. Teknik rapor ve başvuru formu,
   
   
5. Yapı sahibine ait kimlik ve adres bilgileri.
   
   

Değerlendirme kriterleri: yapının tarihi değeri, fiziksel durumu, kullanım amacı, öncelik derecesi.

Vergi Muafiyetleri ve Diğer Teşvikler (Emlak Vergisi İstisnası, KDV İndirimi vb.)

Tescilli yapılar yalnızca doğrudan hibe değil, aynı zamanda çeşitli vergi avantajlarından da faydalanır:

• Emlak vergisi muafiyeti: Tescilli yapıların sahibi, bu yapıların korunması için yapılan giderleri belgelemek şartıyla emlak vergisinden muaf tutulur.
  
  
• KDV istisnası: Restorasyon hizmetleri için yapılan harcamalarda KDV muafiyeti uygulanabilir.
  
  
• Gelir vergisi avantajı: Koruma masrafları vergi matrahından düşülebilir.
  
  
• İnşaat ruhsatı harcı indirimi: Restorasyon sürecinde ruhsat harçları düşürülebilir.
  
  

Sonuç: Devlet Desteği ile Kültürel Mirasın Korunması

Tarihi mirasın korunması bireysel olduğu kadar kamusal bir sorumluluktur. Devlet destekleri, hibeler, vergi muafiyetleri ve teknik danışmanlık hizmetleri, restorasyon sürecini hızlandırır ve mali yükü azaltır.

Koruma sürecinde atılacak her adımın uzman kişilerle yürütülmesi, hem başvuru sürecinde başarı şansını artırır hem de uygulamaların uzun ömürlü olmasına katkı sağlar.